Machinevertalingen: matig wordt nooit perfect

Voor een magazine rond keukendesign las ik twee interviews na die zijn vertaald door een vertaalbureau dat zeer waarschijnlijk met machinevertalingen werkt (anders is het wel een heel slechte vertaler). Dit is mijn enige klant waarvoor ik ‘herwerkingen’ van machinevertalingen doe. In deze blog vertel ik je over mijn meest recente ervaringen en over de vragen die dit project bij mij opriepen.

In de twee interviews die ik heb gereviewd – dat is de term die door de klant wordt gebruikt voor de naleesronde  en/of herwerking van een tekst, bij vertaalbureaus heeft dit een andere inhoud – was de kwaliteit bijzonder wisselend. Tot mijn grote verbazing was het kwaliteitsverschil tussen de twee interviews heel groot.

Een van de redenen – maar dat verklaart het niet helemaal vind ik – is dat er hier wordt vertrokken van één standaardtaal voor alle verdere vertalingen, namelijk het Engels. De teksten zijn echter origineel in het Duits geschreven, dus het gaat om een (machine)vertaling van een (machine)vertaling en daar schuilt meteen het eerste gevaar: als er aan de Engelse vertaling geen touw aan vast te knopen is, dan zal dat met de Nederlandse vertaling die daarop is gebaseerd niet veel beter maar veeleer slechter zijn.

Dat was aan het eerste interview zeer goed te merken. Zo was er in de Engelse vertaling een fout geslopen over een bepaalde locatie en een dichter en die twee werden door elkaar gehaspeld. Die fout die was in het Nederlands gewoon overgenomen, terwijl een goede professionele vertaler dit meteen zou controleren, al is het maar om te kijken of de plaatsnamen vertaald moeten worden. Nu is dat dus aan de reviewer, ook wel post-editor genaamd, maar die heeft vaak veel te veel op zijn bord…

In totaal waren er drie revisierondes nodig om het enigszins bruikbaar en natuurlijk te maken. Deze verhaspeling ontdekte is pas bij de finale check…

Natuurlijk vertalen

Natuurlijk betekent voor mij dat je als lezer zo min mogelijk het idee hebt dat je een vertaling aan het lezen bent. Voor een interview betekent dit dat je de gesproken taal moet evenaren. Zo heeft elke tekstsoort zijn eigen aandachtspunten.

Gek genoeg stonden er in het tweede interview significant minder fouten in en klonk het zelfs op sommige plaatsen vrij natuurlijk.

Het risico bij een herwerking van een vertaling die er ogenschijnlijk goed uitziet, is dat je lakser gaat worden. Dat je te veel vertrouwen stelt in wat de machinevertaling als resultaat voorstelt.

Omdat ik de klant het risico wilde besparen om voor het tweede artikel net zoveel te betalen als voor een normale vertaling – dat was bij het eerste interview zeker het geval als je de prijs voor de machinevertaling meerekent -, besloot ik om te vertrekken vanuit het Duits in plaats van het Engels.(*) Zoals ik al zei, week de kwaliteit hier enorm veel af van die van het eerste interview. Een van de redenen is vermoedelijk omdat dit interview meer bevattelijk was. Het eerste interview had soms een filosofische inslag.

Maar dat kan slechts een deel van de oorzaak zijn. Sommige stukken waren zo ‘goed’ dat ze door een beginnende vertaler hadden kunnen zijn gemaakt: vrij letterlijk maar niet verkeerd. Of zoals collega Lisa Artois ooit zei: “ Het lijkt wel een tiener die zijn spreekbeurt aframmelt.” Andere stukken namen gewoon de interpretatiefouten uit de Engelse vertaling over (zoals in interview 1) en nog andere stukken waren compleet onbruikbaar. Maar het voelde aanzienlijk beter vertaald aan en dat reflecteerde zich ook in de tijd die ik nodig had voor het nalezen: als interview 1 en 2 even lang zouden zijn geweest, zou ik respectievelijk 4 en 2,5 uur nodig gehad hebben.

Dat betekende dat de herwerking van interview 2 vermoedelijk net iets goedkoper zou (**) kunnen zijn als een normale vertaling.

Goedkoper heeft ook zijn prijs

Maar goedkopere vertalingen zullen nooit de kwaliteit van een normale vertaling, d.w.z. door een professionele, menselijke vertaler gemaakt, evenaren. De kwaliteit van deze twee interviews was na de reviewing matig, maar het is absoluut niet de kwaliteit die ik zou krijgen als ik het meteen zelf vertaald had – én het geeft dus ook veel minder voldoening voor mij omdat ik weet dat ik er “het beste van heb gemaakt”.

En dat druist in tegen waar ik voor sta: alleen het beste is goed genoeg voor mijn klanten. En een herwerking geeft mij nooit dat resultaat…

Conclusie: als je een vertaling nodig hebt, vraag je dan eerst af wat je wilt: wil je een perfecte vertaling – omdat je een premiummerk bent – of wil je gewoon snel een boodschap overbrengen, of het nu tot op de letter juist is, is van ondergeschikt belang.  In het eerste geval zou ik je zeker geen machinevertaling aanbevelen, met of zonder herwerking. Gaat het bijvoorbeeld om reviews, dan kan een herwerkte machinevertaling wel.

Wil je meer lezen over machinevertalingen en reviewing, raad ik je aan om volgende artikelen te lezen.

Heb ik je aandacht geprikkeld, kan je altijd via het zoekvenster zoeken naar andere opiniestukken over dit thema.

(*) Voor wie zich afvraagt waarom ik dat niet standaard doe: dat is niet volgens de instructies van de klant en bovendien is het Duits lang niet altijd beschikbaar.
(**) Ik zeg “zou” omdat ik de aankoopprijs van de machinevertalingen niet ken.